oleh K. Kunasekaran
Ketika sambutan Deepavali baru-baru ini, saya menerima satu panggilan telefon yang amat menyentuh hati. Seorang pemuda telah ditangkap oleh pihak polis kerana memiliki dadah dan direman selama tiga hari. Pada 23 Oktober 2025, dia dibawa ke Mahkamah Majistret dan didakwa di bawah Seksyen 12(2), yang boleh dihukum di bawah Seksyen 12(3), serta Seksyen 15 Akta Dadah Berbahaya 1952 — peruntukan yang berkaitan dengan pemilikan dan pengambilan sendiri dadah dalam kuantiti kecil untuk kegunaan peribadi.
Ketika dia dibawa masuk ke mahkamah dalam keadaan bergari, dia memandang saya dengan wajah penuh putus asa lalu berkata, “Saya dah cuba nak berhenti, tapi tak boleh. Ini kali ketiga saya dibawa ke mahkamah macam ini.” Kata-katanya menusuk hati saya. Dia bukan penjenayah berbahaya — hanya seorang penagih dadah berusia muda yang terperangkap dalam cengkaman ketagihan. Ramai penagih dadah muda seperti dia pernah saya temui sebelum ini, tetapi kes terbaru ini benar-benar menggores hati saya.
Kejadian ini segera mengingatkan saya tentang lawatan saya ke Mauritius pada bulan Februari tahun ini, di mana saya bertemu seorang sahabat lama — seorang doktor perubatan bersara yang kini dilantik sebagai ahli Panel Pentadbiran Pengguna Dadah (Drug Users Administrative Panel, DUAP) di negara itu. Beliau membawa saya melawat pejabat DUAP yang beroperasi di dalam hospital kerajaan. Dalam pertemuan itu, beliau menekankan bahawa penagih dadah bukan penjenayah, tetapi pesakit yang memerlukan rawatan. “Undang-undang harus berperanan untuk memulihkan manusia, bukan menghukum mereka,” katanya.
Beberapa hari selepas kejadian terbaru ini, saya menghubungi sahabat saya itu semula untuk memberitahunya tentang pemuda yang telah didakwa di mahkamah. Saya mencadangkan agar sistem seperti DUAP turut dilaksanakan di Malaysia. Jawapannya ringkas tetapi sangat mendalam, “Sudah tentu, di beberapa buah negara, kaedah yang keras terbukti tidak berkesan.”
Kata-katanya itu menggambarkan hakikat sebenar yang kita hadapi di Malaysia — bahawa pendekatan menghukum penagih dadah telah lama gagal menyelesaikan masalah ketagihan.
Di Mauritius, pendekatannya jauh berbeza. Apabila seseorang ditangkap kerana memiliki sedikit dadah untuk kegunaan peribadi, polis tetap membuat tangkapan seperti biasa. Namun, setelah siasatan mendapati dadah tersebut adalah untuk kegunaan sendiri dan bukan untuk pengedaran, kes itu tidak diteruskan sebagai pendakwaan jenayah di mahkamah. Sebaliknya, individu berkenaan akan dirujuk kepada Panel Pentadbiran Pengguna Dadah (DUAP) untuk tujuan penilaian dan rawatan.
Panel ini terdiri daripada tiga orang ahli — seorang doktor perubatan, seorang pegawai kebajikan masyarakat dan seorang pegawai undang-undang. Mereka bukan hakim yang menjatuhkan hukuman, tetapi profesional yang menilai tahap ketagihan, latar belakang sosial dan keperluan rawatan setiap individu.
Proses bermula dengan penilaian perubatan dan sosial. Doktor menilai tahap kesihatan dan ketagihan individu, manakala pegawai kebajikan menilai latar belakang keluarga, pekerjaan dan sokongan komuniti. Ahli keluarga juga dipanggil untuk memberi keterangan semasa proses penilaian.
Selepas penilaian, panel akan menentukan tindakan yang sesuai. Individu boleh dirujuk ke pusat pemulihan, diletakkan di bawah pemantauan dan kaunseling berkala, atau diberi peluang menjalani rawatan secara sukarela. Yang paling penting, mereka tidak disabitkan dengan kesalahan jenayah dan tidak mempunyai rekod jenayah. Ini membolehkan mereka kembali ke masyarakat tanpa stigma dan tanpa menjejaskan masa depan mereka.
Jika seseorang gagal mematuhi pelan rawatan atau berulang kali menagih semula dadah, kesnya boleh dirujuk semula ke mahkamah. Namun, keutamaan tetap diberikan kepada rawatan dan pemulihan, bukan hukuman. Menurut sahabat saya yang berkhidmat dalam DUAP, sistem ini telah menunjukkan hasil yang sangat positif — kadar penagihan semula menurun, penjara tidak lagi sesak dengan pesalah kecil, dan ramai bekas penagih dadah kembali menjalani kehidupan normal yang produktif. Secara ringkasnya, Mauritius kini menganggap ketagihan sebagai isu kesihatan awam, bukan jenayah.
135,000 penagih dadah di Malaysia — isyarat kegagalan sistem undang-undang
Menurut laporan Bernama bertarikh 13 September 2025, Menteri Dalam Negeri Datuk Seri Saifuddin Nasution Ismail mendedahkan bahawa sebanyak 135,000 orang penagih dadah direkodkan di Malaysia setakat 30 Jun 2025. Angka ini amat membimbangkan dan menunjukkan bahawa strategi semasa masih belum berkesan.
Daripada jumlah itu, Kelantan mencatat bilangan tertinggi, diikuti oleh Terengganu, Perlis dan Kedah. Lebih membimbangkan, majoriti penagih berada dalam lingkungan umur 15 hingga 35 tahun — usia paling produktif dalam masyarakat. Mereka sepatutnya menjadi tenaga kerja yang menyumbang kepada pembangunan negara, tetapi terperangkap dalam kitaran ketagihan dan penghukuman.
Saifuddin turut mendedahkan bahawa kerajaan memperuntukkan RM400 juta setahun kepada Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) untuk mengurus 30 buah pusat pemulihan dan 53,000 orang klien di seluruh negara. Walaupun dengan peruntukan wang yang besar dan pelbagai program pemulihan, angka penagih dadah sebanyak 135,000 orang itu menunjukkan bahawa pendekatan berasaskan hukuman semata-mata tidak mampu menyelesaikan masalah akar umbi ketagihan.
Malaysia kini perlu melangkah ke arah pembaharuan yang lebih berani dan berperikemanusiaan. Sudah tiba masanya kita menubuhkan Panel Pentadbiran Pengguna Dadah (DUAP) di Malaysia di bawah Agensi Antidadah Kebangsaan (AADK) dengan kerjasama Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) dan Jabatan Kebajikan Masyarakat. Panel ini perlu diberi kuasa untuk menilai, merujuk dan memantau pengguna dadah kecil yang ditangkap kerana penggunaan peribadi — tanpa perlu melalui pendakwaan jenayah.
Untuk melaksanakannya, kerajaan perlu meminda Seksyen 15 Akta Dadah Berbahaya 1952 supaya penggunaan dadah untuk kegunaan sendiri tidak lagi diklasifikasikan sebagai kesalahan jenayah, tetapi sebagai kes kesihatan awam yang memerlukan rawatan. Pindaan ini akan membolehkan pengguna dadah kecil dilayan sebagai pesakit, bukan penjenayah — sekali gus mengurangkan kesesakan penjara dan beban mahkamah.
Faedah kepada negara amat besar. Pendekatan ini mengubah persepsi bahawa ketagihan adalah masalah moral atau jenayah, kepada isu kesihatan awam. Ia akan mengurangkan tangkapan dan kesesakan di penjara, menjimatkan sumber awam yang kini digunakan untuk pendakwaan dan penguatkuasaan, serta membantu dalam memulihkan keluarga yang musnah akibat ketagihan. Pendekatan ini juga akan menjadikan Malaysia seiring dengan amalan global yang moden dan berperikemanusiaan.
Kata-kata sahabat saya masih terngiang-ngiang di telinga, “Kaedah yang keras tidak berkesan.”
Kita tidak akan dapat menghapuskan ketagihan dadah dengan gari dan sel penjara. Ramai penagih muda yang saya temui — termasuk dalam kes terbaru ini — bukan penjenayah, tetapi pesakit yang terperangkap dalam ketagihan dan keputusasaan.
Sudah tiba masanya Malaysia melangkah ke hadapan dan memperkenalkan reformasi undang-undang yang progresif dan penuh belas kasihan kepada insan. Penagih dadah harus dianggap sebagai pesakit yang memerlukan rawatan, bukan penjenayah yang layak dihukum.
Dengan menubuhkan Panel Pentadbiran Pengguna Dadah (DUAP Malaysia), kita bukan sahaja dapat menyelamatkan nyawa, tetapi juga memulihkan keluarga dan membina masyarakat yang lebih adil, penyayang dan berperikemanusiaan.
==========
K. Kunasekaran ialah Ahli Jawatankuasa PSM Negeri Perak.
