oleh K. Kunasekaran
Saya merujuk kepada kenyataan Menteri Dalam Negeri, Datuk Seri Saifuddin Nasution Ismail, yang menggesa orang ramai supaya mematuhi undang-undang ketika menyertai perhimpunan membantah tindakan Israel terhadap aktivis kemanusiaan Global Sumud Flotilla (GSF).
Walaupun gesaan untuk berhimpun secara aman dan teratur itu kelihatan wajar, kenyataan tersebut tidak mencerminkan realiti di lapangan. Dalam banyak keadaan, rakyat yang berhimpun secara aman untuk menyuarakan pandangan atau menunjukkan solidariti masih berdepan dengan tindakan keras dan gangguan daripada pihak polis.
Baru-baru ini, dua insiden jelas membuktikan perkara ini. Pada 2 Oktober 2025, semasa perhimpunan aman di hadapan Kedutaan Amerika Syarikat (AS) di Kuala Lumpur bagi membantah penahanan aktivis Global Sumud Flotilla, berlaku kekecohan apabila polis menghalang laluan keluar masuk ke kawasan tersebut dan menahan dua orang peserta.
Sebelum itu, pada bulan September 2025, sekumpulan pekerja ladang bersama Parti Sosialis Malaysia (PSM) berkumpul secara aman di hadapan Parlimen untuk menyerahkan memorandum dan draf rang undang-undang bagi memperjuangkan hak perumahan pekerja tempatan. Walaupun mereka telah memberikan notis kepada pihak polis, Timbalan Pengerusi PSM, S. Arutchelvan, melaporkan bahawa beliau dan beberapa orang peserta telah dikasari oleh pihak polis, malah kemudiannya dipanggil untuk siasatan di bawah Seksyen 353 Kanun Keseksaan.
Kedua-dua insiden ini menunjukkan bahawa pihak polis masih gagal menghormati prinsip perlembagaan dan keputusan kehakiman berhubung hak berhimpun secara aman.
Pada 1 Julai 2025, Mahkamah Persekutuan dalam kes Amir Hariri Abd Hadi lwn Pendakwa Raya [2025] 5 MLRA 395 telah membuat keputusan bersejarah dengan membatalkan Seksyen 9(5) Akta Perhimpunan Aman 2012 kerana ia didapati tidak berperlembagaan. Mahkamah memutuskan bahawa tindakan menjenayahkan penganjur hanya kerana gagal memberikan notis awal merupakan sekatan yang tidak munasabah dan tidak seimbang terhadap hak berhimpun secara aman yang dijamin di bawah Perkara 10(1)(b) Perlembagaan Persekutuan.
Mahkamah Persekutuan menegaskan satu prinsip penting — bahawa hak berhimpun secara aman tidak boleh dijenayahkan atau dihalang dengan sekatan yang tidak perlu. Keperluan memberikan notis di bawah Akta Perhimpunan Aman hanyalah mekanisme pentadbiran untuk tujuan penyelarasan dan keselamatan, bukannya alat untuk menghukum penganjur atau menindas penyertaan rakyat.
Secara asasnya, keputusan Mahkamah tersebut menjelaskan bahawa peranan polis adalah untuk memudahkan dan melindungi hak rakyat untuk berhimpun secara aman, bukan untuk menyekat atau menakut-nakutkan mereka.
Kejadian di Parlimen dan di Kedutaan AS jelas menunjukkan bahawa pihak polis masih belum bertindak selaras dengan prinsip perlembagaan ini. Undang-undang kini sudah jelas — tugas polis bukan untuk menghalang atau menakutkan rakyat, tetapi untuk memudahkan dan menjamin hak mereka untuk berhimpun secara aman.
Saifuddin sepatutnya mengimbas sejarah. Sejak tahun 1998, selepas pemecatan Dato’ Seri Anwar Ibrahim, ratusan perhimpunan aman telah diadakan oleh parti-parti politik yang kini membentuk kerajaan. Ketika itu, ramai antara mereka ditangkap, disekat dan dikasari oleh pihak berkuasa — namun mereka sendiri berhujah bahawa rakyat mempunyai hak perlembagaan untuk berhimpun secara aman. Kini apabila mereka berada di tampuk kuasa, prinsip yang sama tidak seharusnya dilupakan.
Di Malaysia, rakyat berhimpun bukan semata-mata kerana politik kepartian, tetapi untuk menyuarakan keresahan terhadap isu-isu yang menekan kehidupan mereka — seperti kenaikan harga barang, gaji yang tidak mencukupi, cukai yang membebankan, dan peningkatan harga minyak. Sejarah telah membuktikan, apabila kerajaan menaikkan harga minyak dan kos sara hidup, rakyat turun ke jalan bukan untuk mencetuskan huru-hara, tetapi untuk menyuarakan penderitaan dan menuntut keadilan. Perhimpunan aman adalah suara hati nurani rakyat, bukan pemberontakan.
Saya menyeru agar pihak berkuasa memastikan polis bertindak sebagai fasilitator, bukan penghalang, dalam setiap perhimpunan aman; bahawa Kementerian Dalam Negeri mengeluarkan arahan jelas kepada Polis Diraja Malaysia (PDRM) supaya mematuhi sepenuhnya keputusan Mahkamah Persekutuan bertarikh 1 Julai 2025; bahawa semua siasatan dan pertuduhan terhadap peserta perhimpunan aman digugurkan serta-merta; dan bahawa kerajaan mesti konsisten mempertahankan hak berhimpun — sama ada untuk penyokong kerajaan atau pihak pembangkang.
Hak berhimpun secara aman bukan ihsan kerajaan; ia adalah hak asasi rakyat yang dijamin oleh Perlembagaan Persekutuan. Kerajaan yang benar-benar menghormati kedaulatan undang-undang tidak akan takut kepada suara rakyat — sebaliknya akan memastikan suara itu disalurkan secara aman dan dilindungi oleh undang-undang
==========
K. Kunasekaran ialah Ahli Jawatankuasa PSM Perak.
